در این کتاب، عدل الهی در عالم تشریع بحث می‌شود که دو رکن آن: بنده‌ی مکلف مختار و خداوند رب‌العالمین است.
در فصل نخست بخش اول، خصال چهارگانه‌ی مشیت، اراده، تقدیر و قضا به همراه معانی مصدری و حاصل مصدری آنها موردبحث قرار گرفته و با بررسی کتاب و اجل و اذن به سرانجام رسیده است. سپس در فصل دوم، این خصال هفت‌گانه در افعال اختیاری بندگان پیاده شده و در قالب همین بحث، شبهه‌ی «چگونگی هماهنگی علم پیشین الهی با اختیار انسان» مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل سوم، بحث مهم توفیق و معونه و نقش آن در عبادات بندگان، مورد گفتگوست. در قالب این فصل است که اولویت بنده نسبت به خدا در بدی‌هایش و اولویت خدا بر بنده در خوبی‌هایش مورد گفتگو قرار گرفته است.
بخش دوم به سخن درباره‌ی عدل و فضل الهی در عالم تشریع اختصاص دارد. در فصل نخست این بحث، شرور تشریعی یا گناهان بندگان مورد بررسی قرار گرفته و درباره‌ی منتسب نبودن این شرور به خداوند متعال سخن به میان آمده است. به این مناسبت درباره‌ی شر شیطان سخن به میان آمده و نظریات انحرافی در این زمینه مانند «گماشته بودن شیطان از جانب خداوند» و «سگ بیگانه‌گیر بودن شیطان» مورد نقد قرار گرفته است. در فصل دوم درباره‌ی عفو و عقوبت گناهان در دنیا بحث شده و پنج حالت برای آن ترسیم شده است. ضمناً سه حکمت برای شرور کیفری از دل روایات استخراج و طرح شده است. فصل سوم به سخن درباره‌ی عفو و عقوبت الهی در آخرت اختصاص‌یافته و در قالب شش حالت ارائه شده است. به این مناسبت بحث شفاعت به میان آمده و بحث مبسوطی پیرامون گروه‌های شش‌گانه‌ی مردم طرح شده است که عبارت‌اند از: مؤمنان، کفار، مخلوط‌کنندگان نیک و بد، به تأخیر افتادگان برای امر خدا، مستضعفان و اصحاب اعراف. باتوجه‌به اینکه گروه سوم به دو دسته و گروه پنجم به چهار دسته تقسیم می‌شوند، در انتهای کتاب نمودار گویایی برای تشخیص بهتر این تقسیم‌بندی و احکام و موازین آن ترسیم گردیده است.
